Gebelik 'şeker'i çok acı

Hamilelikte ortaya çıkan gestasyonel diyabet, hem anne hem de bebeğin hayatını tehdit ediyor. 'Kesinlikle bu riski hafife almayın' diyen diyetisyen Melek Gül, yapılacak özel bir diyetle 'acı' şekerin tatlıya bağlandığını söylüyor....



Gebelik döneminde anne ve bebeği bekleyen pekçok risk var. Bunlardan bir tanesi de 'Gestasyonel diyabet' denilen, sadece hamilelik sırasında ortaya çıkan şeker hastalığı. Latince'de 'ballı idrar' anlamına gelen Diabetes Mellitus, belli dönemlerde yapılan testlerle tespit ediliyor. Bu testler sonucu gestasyonel diyabet teşhisi konulan anne tedaviye alınmazsa; ölü doğumlardan düşüklere, annede böbrek yetmezliğinden körlüğe kadar birçok üzücü duruma yol açıyor. Anne adaylarına "Tedavinin ilk basamağı diyettir" diye seslenen Çamlıca Hospitalium Hastanesi diyetisyeni Melek Gül, izlenecek yolu şöyle anlatıyor...

NEDEN ORTAYA ÇIKIYOR?
Gestasyonel diyabet, hamilelik döneminde, 24. ve 28. haftalarda yapılan tarama testlerinde kan şekeri seviyesinin normaldan fazla olmasıyla ortaya çıkan bir tablodur. Genellikle gebelik döneminden sonra kaybolur. Yani, bildiğimiz şeker hastalığı gibi değildir. Hamilelikte ortaya çıkmasının sebeplerine gelince; özellikle 30 yaş üstü risk grubu kabul ediliyor. Annenin normalin üzerinde kilolu olması da son derece etkili. Öte yandan önceden ölü doğum ya da düşük yapmış olanlar, birinci derece yakın akrabalarında diyabet olanlar, aşırı kilo alanlar, önceki gebeliklerinde kilolu bebek doğuranlar yine risk altındaki grup içinde yer alıyor.Hamilelikte alınan kiloların yanı sıra, kilolu bir şekilde hamile kalınması da gestasyonel diyabet riskini artırıyor. Hastalık teşhis edildiğinde öncelikle diyet tedavisine başlıyoruz. Düzenli bir diyetle kan şekeri düşebiliyorsa, insüline gerek kalmıyor. Yani yapılacak ilk iş, diyet tedavisi. Sadece diyetle sağlıklı bir şekilde gebeliğin sonu getirilebiliyor. Eğer ki diyet tedavisi sonuç vermezse, dahiliye uzmanı gözetimi altında insüline başlamak gerekiyor.

BEBEKLER TEHLİKEDE
İnsülin vücutta yağ depolayan bir hormon. İnsülin kullanıldığı durumlarda gestasyonel diyabette de kan şekerinin yüksek olması insülin salınımını azaltıyor. İnsülin verilmesiyle, bebeğin vücudunda yağ dokuları artıyor ve kilolu bebekler doğuyor. Aslında bebeklerin iri olmasının sakıncası yok ama ilerleyen dönemlerde şeker hastalığına yakalanma riski yüksek. Tabii ki her bebekte böyle olacak diye bir şey yok ama yine de dikkatli olunması çok önemli.

ÖLÜ DOĞUMLAR...
Peki, her hamile gestasyonel diyabet olur mu? Elbette ki, hayır. Ortalama hamilelerin yüzde 67'sinde gestasyonel diyabet görüyoruz. Gestasyonel şekerin fark edilmemesi durumunda annede yükselen kan şekeri bebeğe plasenta yoluyla geçiyor. Bebekte de kan şekeri yüksekliği ortaya çıkıyor. Bu durumda ölü doğumlar, düşük riski, hipertansiyon, yani bebeğin yaşamını tehlikeye sokan birtakım tehlikeler ortaya çıkıyor.

BESLENMEYE DİKKAT
Gebelik şekerinden ziyade sağlıklı olmak için doğru ve dengeli beslenme kurallarına dikkat edilmesi şart. Zaten bu kurallara uyulduğunda aşırı kilo alınmayacağı için, risk de azalıyor. Günlük alınması gereken besin öğeleri gebelik döneminde yüzde 20 artıyor. 'Bazal metabolizma' dediğimiz vücudun harcadığı enerji, bebeğin etkisiyle yüzde 20 arttığı için ek enerji desteği yapmak gerekiyor. Enerji desteğinde de, gebeliğe normal kilosunda başlayan kadına ortalama 300 kalori enerji desteği yapıyoruz, ama hamile kaldığı dönemde aşırı kiloluysa 1500 kalori ile başlayıp, sonraki dönemde alması gereken enerjiyi planlıyoruz. 'Obez' dediğimiz gruptakilerin ise 7.5 ila 10 kilo almasını istiyoruz.

KAYBOLUYOR
Gestesyonel diyabeti diğer diyabet hastalığından ayıran en büyük özellik, sadece hamilelik sırasında ortaya çıkması ve bebeğin dünyaya gelmesiyle birlikte ortadan kaybolması. Ancak nadir de olsa kaybolmayabiliyor. Kaybolsa bile ilerleyen yaşlarda bu bireyler yine risk grubu içerisinde yer alıyor. Bu nedenle belli aralıklarla kontrollerin yapılması gerekiyor. Bebeklerde organ eksiklikleri diyabetli annelerin kabusu. Yani, hamilelik öncesinde annenin diyabeti varsa kan şekeri düzenlenmezse hamilelikle birlikte bebeğin organlarında ciddi problemler olabiliyor. Gestasyonel diyabette organ eksiklikleri olmuyor ama ciddi şekilde ölü doğum riski yaşanıyor.

İLK ADIM DİYET YAPMAK
Yapılan tüm kontrollerde kan şekeri yüksekse, mutlaka diyetisyen yardımıyla doğuma kadar düzenli bir şekilde diyet yapmaları gerekmekte. Bu dönemde diyet tedavi şekli olarak düşünülmeli. 3 ana ve 3 ara öğünden olmak üzere 6 öğün beslenmeleri gerekiyor. Az az ama sık sık yemeleri gerekiyor. Öğünlerdeki karbonhidrat, protein ve yağ dengesi çok önemli. Günde ortalama alınan enerjinin yüzde 50-60'ı karbonhidratlardan, yüzde 12-15'i proteinden, yüzde 25- 30'u da yağlardan temin edilmesi gerekiyor. Tabii bu dengenin de öğünlerde kurulması da önem taşıyor. Gestasyonel diyabetli kadınların beslenmesine gelince; öncelikle alması gereken enerji hesaplanır. Bunda yaşı, fiziksel aktivitesi, kilosu, gebeliği beşladığı kilo önemlidir. Bu kriterler göz önüne alınarak günlük alması gereken enerji değerlendirir. Enerji düzeyine göre; 3 ara 3 ana olmak üzere 6 öğün beslenmeleri gerekir.

MEYVE, ŞEKERİ YÜKSELTİR Mİ?
Hastalarımın bana en çok sorduğu soruların başında meyveler geliyor. 'Meyve, şekerli olduğu için şekerimi yükseltir mi?' diyorlar. Nedense, 'meyveyi tamamen kesmeli' diye bir düşünce var. Bu çok yanlış bir inanış. Günlük diyette vitamin ve mineralleri dengeli alabilmek için meyveye de ihtiyaç var. Ama bunu nasıl tükettiğiniz çok önemli. Meyveler tek başına tüketildiğinde kan şekerini yükseltebiliyor. O yüzden yemeğin hemen üzerine yenildiğinde kan şekerini, yanındaki protein içeren besinlerden dolayı şekeri yükseltici etkisi engelleniyor. Özellikle kabuklu yenilen meyveler lif alımı arttığı için kan şekerini yükseltici etkisi baskılanabiliyor. Diğer bir sorgulanan gıda da pekmezdir. Sağlıklı gebelere önerdiğimiz pekmezi, çok faydalı bir besin olmasına rağmen gestasyonel gebelere yasaklıyoruz. Çünkü, bu hastalığı yaşayan gebelerin kesinlikle şeker almalarını istemiyoruz. Anne adaylarına tavsiyem, sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanmaları.